هدف:
هدف از تدریس مطالعات اجتماعی این است که افرادی
انعطاف پذیر ،خودکار ومسئول در محیط متغیر تربیت کند که این هدف کلی با دستیابی به اهداف جزیی زیر بدست می آید:
۱-رشدتفکر بچه ها،فراگیری مفاهیم برای تفسیر محیط وانتقال وکاربرد آنها درحل مشکلات اجتماعی خودشان
۲-رشد احساسات مثبت نسنت به خود ،دیگران ومحیط
۳- رشد آگاهی نسبت به ارزشهاوکسب تئانایی در ارزشیابی های مبتنی برشواهد وباورها
۴-رشد الگوهای رفتاری مسئولانه براساس ارزشهای جامعه.
هدفهای جزیی فوق در حیطه های تفکر،احساس وارزشها به هدفهای جزیی تر تجزیه می شوند.
الف) تفکر:
تفکر مستلزم رشد مفاهیم وتعمیم هاست .که در سه حوزه پژوهشی مرتبط به هم تعین پیدا میکند
۱- حوزه فردی :در این حوزه تجربیات یادگیری در جهت شناخت ویژگیهای فردی سازماندهی میشود مانند(شناخت نیازها وویژگیهای منحصربه فرد، افراد--وشناخت ویژگیها ونیازهای مشترک افراد-وهمچنین شناخت چگونگی تامین نیازها ورشد وتغییر انسانها )
۲-حوزه اجتماعی :تجربات یادگیری در حوزه اجتماعی در جهت موارد زیر سازماندهی میشود مانند(دلائل وشیوه های مختلف روابط متقابل افراد. وگروهها وسازمانهایی که افراد شکل میدهند)
۳- حوزه محیطی :که تجربیات یادگیری در حوزه پژوهش محیطی در جهت شناخت موارد زیر سازماندهی میشوند(ارتباط بین مردم ومحیطهای طبیعی فرهنگی - بکارگیری دانش ،تکنولوژی وارزشها درجهت کشف،استخراج ومدیریت وبهره برداری از منابع -وجریان مستمرتغییر در محیط )
توجه به چه مسائلی واصولی در یادگیری فراگیران موءثر است :
۱-یادگیری از طریق پژوهش انجام گیرد. ۲-دانش آموزان در برابر مسائل وبرخورد با موقعیتها به صورت یک پژوهشگر فعال برخورد کنند. ۳-برنامه با توجه به علائق وتواناییهای مختلف یادگیری دانش آموزان تنظیم گردد ۴-یادگیری بعنوان تغییر در الگوهای تفکر،احساس وارزشها از تاثیر متقابل دانش آموزان با محیط بدست آید.
۵-درجریان یادگیری،بچه ها تجارب خود را برحسب مفاهیم وتعمیم ها سازمان دهند.
داشتن اصول معین در تهیه برنامه :
اولین اصل کلی آن است که برای تحقق هر هدف تربیتی،دانش آموز باید فعالیت وتجاربی داشته باشد که به اوفرصت دهد تا نوع رفتاری را که لازمه آن هدف است تمرین کند
دومین اصل کلی آنست که تجارب یادگیری چنان باشد که دانش آموز از انجام رفتارهای مربوط به آن هدفها احساس رضایت کند .مثلا در مورد تجارب فعالیتهای یادگیری که برای پرورش مهارت همکاری فراهم میگردد ،رعایت این نکته ضروری است که تجربه آموزشی نه تنها به دانش آموز فرصت همکاری کردن را بدهدبلکه باید همکاری کردن موجب رضایت خاطر وی نیز بشود.پس برای رعایت این اصل کلی معلم باید اطلاعات کافی در باره علاقه ها ونیازهای دانش آموز در دست داشته باشد وهمچنین راههای اساسی ارضای این نیازها را در نوع انسان بداندتا بتواند بدرستی قضاوت کند که جه نوع فعالیتهایی را برای هرگروه از دانش آموزان خاص ومعین رضایت بخش است یا نه .
برای ایجاد یک محیط وفضای روانی مناسب برای دانش آموزان ،معلم باید کاری کند که دانش آموزان در کلاس درس ،آزادی عمل لازم برای جستجوی احساسات واندیشه ها داشته باشند وبدون احساس تهدید وتحقیری سوءالات خود را طرح نمایند واز این طریق ،به نحو بهتری خود ودیگران را بشناسد. افزایش اعتماد بنفس دردانش آموز مسولیت دیگر معلم است.اگر انتظار داریم دانش آموزان در ارتباط با ذیگران ومحیطشان بطور مثبت عمل کنند شرط اساسی آن بوجود آوردن اعتماد بنفس آنهاست .
روش تدریس پیشنهادی برای تدریس یک درس از فصل چهارم کتاب مطالعات بصورت کلی :
ابتدا توجه به اهداف دروس با توجه به پیش سازماندهنده ها
-توجه معلم به این اهداف وآگاهی از آنها میتواند برایش نسبت به موضوع ایجاد انگیزه وعلاقه کند
-باید قبل از مطالعه هر درس به اهداف آن درس تئجه کرده وآنرا مورد مطالعه قرار دهیم.
-اهداف را قبل از تدریس بخاطر بسپاریم ودر ضمن درس مدنظر داشته باشیم.
-چون کلیه اهداف این فصل وکل کتاب در اهداف مورد نظر گنجانده شده است .لذا باید در ارزشیابی های مستمر وپایانی از این اهداف استفاده کنیم.
-این اهداف می توانند موضوع تحقیقات وفعالیتهای خارج از کلاس شما باشند.
-با توجه به ارتباط فصل ها با یکدیگر در ویادگیری اهداف هر فصل به یادگیری اهداف فصل بعدی کمک میکند.
-چون آگاهی یافتن از اهداف هر فعالیت قبل از انجام آن به یادگیری بهتر وپایدارتر می انجامد.بهتر است از این روش در درسهای دیگر نیز استفاده گردد.
تدریس درس رابطه نظام اقتصادی با عوامل ونظامهای دیگر:
از دانش آموز انتظار میرود درپایان درس(رابطه ی نظام اقتصادی با عوامل ونظامهای دیگربتواند :
۱- تاثیر محیط طبیعی برنظام اقتصادی را توضیح دهید.
۲-رابطه اقتصاد وصنعت را شرح دهید.
۳-عوامل تاثیرگذار بر رشد علم در یک جامعه را شرح دهید.
۴-تاثیر نظام آموزشی براقتصاد جامعه را توضیح دهید.
۵- چگونگی اثر نیازهای افراد نظام اقتصادی جامعه بیان کنید.
۶- راههایی که دولت می تواند بر نظام اقتصادی تاثیر بگذارد را برشمارید.
۷-وابستگی نظام اقتصادی به خانواده را مورد تجزیه وتحلیل قرار دهید.
********************************************************
***************************************************************
۸-در خصوص موارد زیر برای درک میزان تاثیر صنعت وفن آوری برنظام اقتصادی بحث کنید .
=ورود خودرو به صحنه زندگی اجتماعی وتاثیر آن برمشاغل .....................
=تغییراتی که اختراع رایانه (کامپیوتر)بر روند فعالیتهای اقتصادی دارد..........................
۹-دو جامعه که یکی کشاورزی سنتی دارد ودیگری کشاورزی مکانیزه رابا هم مقایسه کرده ونتایج را بیان کنید
۱۰-دوجامعه یکی با ویژگی صرفه جویی ومصرف کم وکار زیاد ودیگری با ویژگی اسراف وتجمل را از نظر تاثیر بر نظام اقتصادی مورد بررسی قرار دهید.
۱۱-تصمیم دولت برای ممنوع کردن ورود یک کالای خارجی وتولید آن در داخل کشور( باقیمت کمتر از مشابه خارجی)جه تاثیزی بر نظام اقتصادی دارد.
تدریس اهداف فوق با درس سوم از فصل چهارم مطالعات اجتماعی:
جلسه اول
سمه تعالی
ابتدا درمورد نقش اقتصاد واجزاء آن در برطرف کردن نیازهای مادی مردم سوالاتی می پرسیم تا توانایی وآمادگی دانش آموزان برای ورود به مبحث جدید را بسنجیم وتوضیحات تکمیلی را ارائه میدهیم.(ارزشیابی تشخیصی )
با توجه به سوالاتی که جلسه قبل به دانش آموزان داده ایم از آنها می خواهیم به ترتیب به آن سوالات که بصورت گروهی وفردی فراهم کرده اند پاسخ دهند.
سوال اول :به نظر شما محیط طبیعی یعنی چه ؟چگونه وتوسط چه کسی بوجود آمده است ؟بعد جوابهای مختلف وناقص یا کامل آنهارا دسته بندی واصلاح وتکمیل نموده وبوسیله معلم به این شکل تعریف میکنیم :( محیط طبیعی عبارتست ازهر نوع امکاناتی که انسانها در بوجود آوردنش دخالت نداشته اند وبصورت خدادادی در طی هزاران سال بوسیله ذات مقدس خداوند خلق شده است مانند اقیانوسها دریا ها کوهها چشمه ها رودخانه ها معادن ومنابع زیر زمینی و روی زمینی مثل معادن سنگ اهن زغال سنگ مس وچاههای نفت وگازودشتها وصحراهای موجود در هر کشور و.........) .
الف)محیط طبیعی مناسب یعنی چه ؟-وجود منابع ومعادن غنی وزیاد دریک کشور
-بارندگی مناسب وداشتن رودهای پر آب –وجود زمینهای حاصل خیز وهموار
نتیجه : اگر کشوری محیط طبیعی مناسب داشته باشد در برنامه ریزی برای پیشرفت اقتصادی بهتر وسریع تر رشد میکند
ب) محیط طبیعی نامناسب چه تاثیری بر اقتصاد هر کشور دارد ؟ اگر کشوری زمینهایش کویری ونمکزار وپست باشد وبارندگی مناسب نداشته باشد ومعادن ومنابع وامکانات طبیعی که برای بخشهای مختلف اقتصاد لازم است نداشته باشد آن کشور از نظر اقتصادی رشد وپیشرفت چندانی نمی کند.
استثناء : اگر کشوری صنعت قوی ورشد یافته داشته باشد می تواند تا حدود زیادی اثر نامناسب نداشتن محیط طبیعی مناسب را کم کند مثل ژاپن
سوال دوم :صنعت یعنی چه واثرات آن بر اقتصاد چیست ؟
صنعت یعنی استفاده از ابزار وماشین آلات پیشرفته ووسایل جدید واتوماتیک که در همه برنامه های اقتصادی فرهنگی بهداشتی آموزشی و.....که باعث سرعت دقت وکیفیت بیشتر وافزایش بیشتر تولید ورفاه هر کشور میشود.پس اگر کشوری از ماشین آلات پیشرفته صنعتی استفاده کند خیلی بیشتر وسریع تر اقتصادش رشد میکند تا کشوری که از وسایل قدیمی ودستی ونیروی کار فقط یدی وبدنی استفاده میکند.مانند : استفاده از تراکتور بجای گاو آهن –کمباین بجای درو با داس ودستی –ماشین نساجی وبافندگی بجای دوک نخ ریسی –اتومبیل بجای درشکه وحیوانات-ماشین حساب بجای چرتکه – رایانه بجای کارهای دستی محاسبات ودفاترثبت و..
سوال سوم : صنعت هر کشور چگونه رشد وپیشرفت می کند ؟ورشد صنعت به چه عاملی بستگی دارد ؟
تا کشوری از نظر علم ودانش پیشرفت نکند قادر به کشف قوانین وساخت ابزاروماشین آلات صنعتی پیشرفته نخواهد شد پس رشد صنعت تابع رشد علم است .
سوال چهارم ؟علم چگونه رشد میکند وتابع چه عواملی است؟ بستگی به این دارد که از نظر مردم ومسولین آن کشور در مورد مطلوب ومفید بودن علم چطور است پس رشد علم به ارزشهای هر جامعه بستگی دارد.زیرا ارزشهای هر جامعه است که مشخص میکند جایگاه علم وعالمان چگونه باید باشد.واین دومقوله چقدر مهم ومطلوب وپسندیده هستند.زیرا علم با کشف قوانین حاکم بر جهان طبیعت به انسان کمک میکند تا بهره برداری مناسب وکامل از امکانات موجود ببرد وبا غلبه برجهل وناآگاهی های گذشته باعث آسایش ورفاه وپیشرفت مردم وجوامع شود.مثلا کشف نیروی بخار وساخت وسایل حرکتی -
مثل ماشین بخار –کشف قوانین مربوط به ریاضی وفیزیک در مورد امواج وساخت رادیو تلویزیون وماهواره ها وتلفن و بیسیم وانواع وسایل ارتباطی –کشف میکربها و ویروسه وتاثیر آنها بر بیماریها وساخت انواع داروها وروشهای درمان وریشه کنی بسیاری از انها –ساخت وگسترش دارو سازی ولوازم پزشکی و جراحی.
.چکار کنیم که از نظر علمی پیشرفت کنیم ؟(بقیه درس در جلسه بعد)
دوست "دوست نیست مگر آنکه حقوق برادرش را در سه جایگاه نگهبان باشد :
1- در روزگار گرفتاری 2- آن هنگام که حضور ندارد 3- پس از مرگ
***************************************************
کسی که نزد توانگری رفته وبخاطر سرمایه اش برابر او فروتنی می کند دو سوم دین خودرااز دست داده است.
****************************************************
تنها توبه را خداوند از کسانی می پذیرد که از سر نادانی به کار زشتی دست می یابن وتادیر نشده باز می گردند تنها چنین کسانی اند که خداوند درموردشان تجدیدنظر میکند که خدا دانا وحکیم است.(سوره نساء آیه 17)
*********************************************************
دانش بهتر از مال است زیرا علم نگهبان توست ومال را تو باید نگهبان باشی ومال با بخشش کاستی پذیرد اما علم با بخشش فزونی گیرد و مقام وشخصیتی که با مال بدست آمده باشد با نابودی مال نابود گردد.
************************************************************